زیبایی چیست؟ زیبا کدامست؟

 

درپاسخ به آن بخش ازنوشته مجله شماره 23 کشتی صفحه 86تحت عنوان«آیاکشتی درگذشته زیباتربود؟»

 

برآنم تابه این دوسوال درحیطه ورزش و بویژه اجرای مهارتهای ورزشی درسطح رقابت ومشخصا درمورد رشته کشتی پاسخ بدهم.

واژه زیبا به معنی آنچه که زیبنده است بیان گر نسبتی بین دو چیز است که یکی اصلی و دیگری اضافه شده به اولیست وچنانچه هماهنگی و تناسب بین ایندو برقرارباشد آن شی یا کیفیت مضاف ، زیبنده خواهد بود. از طرفی زیبایی می تواند درمورد یک پدیده منفرد نیزمعنی داشته باشد یعنی کیفیتی که برای آن پدیده ذاتا متصوراست وآن پدیده با چنان کیفیتی قابل تصوروبیان است. مثلا کشتی بااجرای فنون زیباست، در حالیکه اگر کشتی گیران و داوران درچارچوب قوانین لباسهای خاصی بپوشند هم ممکن است به زیبایی کشتی افزوده شود وهمچنین نورسالن , نحوه تبلیغات اطراف تشک و... هم می تواند چنین کاری انجام دهد.

بنابراین زیبایی کشتی به عنوان یک رقابت ورزشی که مستقیما یا ازطریق رسانه دیده می شود ، اعم اززیبایی اجرای فنون کشتی است. گرچه زیبایی رقابتهای کشتی منهای اجرای فنون با اهمیت است اما ما به ملاکهای زیبایی اجرای فنون کشتی خواهیم پرداخت. زیبایی شناسی ازمباحث اصلی هرفرایند شناخت وتحلیلی(مکتب فلسفی)است. ازاین دیدگاه فنون ومهارتهای ورزشی می تواندمظهر زیبایی باشد(مظهرونه ، سمبل – مظهربه معنی یکی ازاشکال مجسم زیبایی) که ملاکهای خاص خود را دارد تا بوسیله آن ملاکها بتوان میزان اصالت آن پدیده را سنجید. اینکه این مظهر زیبایی تا چه حد به نمونه انتزاعی خود نزدیک است.

زیبایی ورزشی:

منطقی است هرپدیده ایی را با توجه به اصول آن ارزیابی زیبایی شناسانه کنیم. ازجمله ورزش را , پس مهارتهای ورزشی راهم باید ازدیدگاه اصول تربیت بدنی و ورزش ارزیابی کرد.

مثلا اصول اخلاقی درورزش یا اصول بیومکانیکی یا اصول حرکت شناسی یا اصول فیزیولوژیک و... .

از دیدگاه بیننده پدیده ایی به نام رقابت ورزشی گاهی رعایت اصول , گاهی خرق عاداتی که برگرفته ازاصول است و گاهی نحوه انتخاب والویت بندی ورزشکاردرمیان اصول می تواند ملاک ارزیابی زیبایی ولذت بخش بودن , دیده ودلنوازشدن و به یاد ماندنی شدن یک رقابت ورزشی باشد.

مثلا شهید غلامرضا تختی وقتی می تواند ازپای مصدوم حریفش زیربگیرد و زیبا ترین درختکن ممکن را اجرا کند (با توجه به احتمال عکس العمل ضعیف حریف) انجام ندادن آن راانتخاب می کند (عدم اجرای مهارت) اما آن پدیده به یاد می ماند و زیبنده صفحه ایی ازتاریخ کشتی میشود.

رسول خادم با طراحی یک تاکتیک دررقابتی نزدیک با خاداراتسف روسی راهی را برای شکست حریف انتخاب میکند که ازبعیدترین گزینه ها بود(استفاده ازمچ پا یا اززانوبه پایین پای گرگ باران دیده ایی به نام خاداراتسف) او با این کا رهم خرق عادات کرد وهم اصلی از اصول روانشناختی ورزش به نام غافلگیری را بکارگرفت تا به زیبایی کشتی بیافراید.

بیان اصول ارزشی (فلسفی) وعلمی ورزش درمجال این نوشتار نیست امااگر بخواهیم عصاره ایی کاربردی ازاین مقوله بیان کنیم در چند بند قابل ارائه است.

اجرایی (اجرای مهارت ورزشی) زیباست که :

• بجا باشد : یعنی کور کورانه و از روی ناچاری و خالی بودن چنته مهارتی ورزشکار فنون انتخاب و اجرا نشوند بلکه با توجه به شرایط رقابت و اقتضای زمان مهارت انتخاب واجرا شود.
• ماهرانه باشد : در تعریف مهارت داریم که عملکرد حرکتی ایی است که با کمترین صرف انرژی و بیشتری میزان دسترسی به هدف همراه است.
• متنوع باشد : اگر شرط اول تامین شود این شرط نیز بدیهی خواهد بود.

· مثمر ثمر باشد : یعنی به کسب امتیاز منجر شود. این مقوله بحث انگیزی است زیرا امروزه عمدا یا سهوا به عملکردهایی امتیازمی دهند که شاید سایرشروط را نداشته باشد درحالیکه امتیاز بدوا شرط زیبایی نیست بلکه نشانه تایید زیبایی اجرا ، از طرف اهل فن است. مثمر ثمر بودن به نظر نگارنده  یعنی : با فرض اینکه مهارت را از نظر فرایند اجرا و نتیجه اجرا می توان ارزیابی کرد مهارتی زیباست که هم فرایند کاملی داشته باشد وهم به نتیجه برسد یعنی حریف را درخاک یا روی پل قرار دهد یا زمینه آن را فراهم کند.

کاوه خسروی زاد : کارشناس ارشد تربیت بدنی